ÂDEM-İ MERKEZİYETÇİLİK

 Pek çok kişinin herhangi bir fikre sahip olmadığı bir kavram üzerinden Haymana’nın yapılanmasını kısaca ele almak istiyorum. Bizim gibi yüz ölçümünün büyük, ilçe merkeziyle çoğu köyünün arasında ki mesafelerin uzak olduğu kentlerde âdem-i merkeziyetçilik doğru uygulandığında zorunluluk içeren bir yapıdır. Âdem-i merkeziyetçilik. Karar alma yetkisinin tek bir merkezde toplanmasından ziyade yetkinin yerel birimlere veya alt kurumlara aktarılmasıdır. Köylerde bulunan muhtarlar âdem-i merkeziyetçiliğin bir parçasıdır. Köylerde karar heyetinin olması, bu heyetin birçok konuda söz hakkının bulunması gerekir. Ülkemizde kısmi olarak âdem-i merkeziyetçilik uygulanmaktadır. Ancak bu asla yeterli değildir. Çünkü yerel yönetimlere bulunan yetki fazlasıyla sınırlıdır. Sınırlı yetkilerle problemin çözülmesi imkânsız hale yakındır. Yetkilerin son derece kısıtlı olduğu yerelde muhtarlığın herhangi bir önemi kalmıyor. Muhtarlarımız köyler için kararlar aldığında bunun nasıl uygulatılacağı konusunda problem yaşamaktadır. Kapı kapı gezerek köylerinin sorunlarını dile getiren muhtarlar çözüme ulaşma noktasında sorun yaşamaktadırlar. Âdem-i merkeziyetçi bir yapıda olmadığımız için problemlerin çözümü uzun yıllara dayanabiliyor. Dolayısıyla yerel bölgelerde yaşayan halklar. Gelişimini tamamlamayı bekleyen köylerde ömürlerini tüketiyorlar. Yerel bölgelerin güçlendirilmediği bir ülkede ne ilçe nede il belediyeleri sorunlara hızlı çözümler bulamazlar. Hastaneye gittiğimizde beklediğimiz gibi sıra bekleyip dururuz. Sıra beklerken en can sıkıcı durumda araya sürekli kaynak yaparak doktorun odasına girenlerdir. Sonuç olarak sıranın da bir önemi kalmamış oluyor. Herhangi bir tanıdığı olan kolayca muayene olabiliyor. Çevresi var olan muhtarlarda da durum bundan ibaret. Kendi köylerinin sorunlarını kolayca merkezlere aktarabiliyorlar. Âdem-i merkeziyetçi bir yapıda bu gibi durumların hiç birine gerek kalmayabilir. Çünkü yerel bölgeler kendi sorunlarını kendileri çözeceği için hızlı tedavi uygulayacaklardır. Yerel bölgelerdeki güç merkezide daha güçlü kılacaktır. Bu yazıyı okuyanlar durduk yere âdem-i merkeziyetçi yapı ne alaka diyebilirler. İşin özünü düşündüklerinde ise kesinlikle böyle olmalı diyeceklerdir. Köylerimizde yer alan altyapı, üst yapı, ulaşım, eğitim, aile planlaması gibi hemen hemen her konuda sorun yaşamaktayız. Yelpazemiz geniş olduğu için sorunlara ulaşmakta da gidermekte de ciddi zaman kaybı yaşıyoruz. Uzun yıllardır alt yapısına, üst yapısına müdahale edilmemiş köylerimiz var. Yolları hala bozuk olan, okulları bakımsız olan köylerimiz var. Camiinde imam, okulunda kadrolu öğretmeni olmayan köylerimiz var. 2026 yılına girmek üzereyiz ancak köylerimizin çoğu hizmet anlamında belki de 200 yıl geriden geliyorlar. Önümüzde sadece iki seçenek var; ya âdem-i merkeziyetçi yapıyı harfi harfine uygulayacağız ya da özellikle köylerimizle bağlantılarımızı güçlendirip sorunlarını en kısa sürede çözeceğiz. Maalesef uzun yıllardır bu iki seçeneği de yerine getiremedik. Tam manasıyla yerine getirdiğimizde modern çağı yakalamış olacağız. Haymana gibi yüz ölçümü büyük ilçelerde özellikle ilçe belediyesinin işi hiç kolay değil. Bütçenin, kararın ilçe merkezinde olması diğer ilçelerde olduğu gibi bizde de sorun yaratıyor. Âdem-i merkeziyetçi anlayışta olduğu gibi köylerinde bütçe yetkisi olsa kendi sorunlarını daha kısa sürede kendileri çözebilirler. Köy heyeti kararları alır ve merkezide kendilerini de güçlü kılarlar.